3.1.สมบัติของสารประกอบตามคาบ

จากการศึกษาสมบัติต่างๆ ของธาตุในตารางธาตุ เช่น ขนาดอะตอม พลังงานไอออไนเซชัน และค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตี จะพบว่าสมบัติเหล่านี้มีแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงจากซ้ายไปขวาในแต่ละคาบ หรือจากบนลงล่างในแต่ละหมู่ค่อนข้างสม่ำเสมอ ต่อไปจะศึกษาสมบัติของสารประกอบของธาตุตามคาบว่ามีแนวโน้มเป็นอย่างไร โดยการศึกษาจุดหลอมเหลว จุดเดือดและความเป็นกรด - เบสของสารประกอบคลอไรด์และออกไซด์ของธาตุในคาบที่ 2 และ 3 จากข้อมูลในตางราง 3.1

ตาราง 3.1  สมบัติบางประการของสารประกอบคลอไรด์ของธาตุในคาบที่ 2 และคาบที่ 3

สารประกอบคลอไรด์ ของธาตุ คาบที่ 2  ------------------------------สมบัติ	LiCl							CIF
จุดหลอมเหลว (oC)	605		405	-107.3	-23	-40	-20	-154
จุดเดือด(oC)	1350-1360		520	12.5	76.8	71	3.8 (สลายตัว)	-101
ความเป็นกรด-เบส ของสารละลาย	กลาง		กรต	กรต	ไม่ละลายน้ำ	ไม่ละลายน้ำ	กรต	กรต

สารประกอบคลอไรด์ ของธาตุ คาบที่ 3  ------------------------------ สมบัติ	NaCl
จุดหลอมเหลว	801		714	190*	-70	-112	-78	-101
จุดเดือด	1465		1412	182.7**	57.57	75.5	59  (สลายตัว)	-34.6
ความเป็นกรด-เบส ของสารละลาย	กลาง		กลาง	กรต	กรต	กรต	กรต	กรต

*    ใช้ความดันทำให้หลอมเหลว
**   ระเหิดก่อนหลอมเหลวที่ความดัน 1 บรรยากาศ
***  ปรากฎอยู่ในรูปโมเลกุลของธาตุ

                  - จุดหลอมเหลว จุดเดือด และความเป็นกรด - เบส ของสารประกอบคลอไรด์ของโลหะและอโลหะมีแนวโน้มอย่างไร

                  เมื่อพิจารณาจุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสารประกอบคลอไรด์ของธาตุในคาบที่ 2  และคาบที่  3 พบว่าคลอไรด์ของโลหะมีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดสูงเพราะสารประกอบเหล่านี้เป็นสารประกอบไอออนิก (ยกเว้น เป็นสารประกอบโคเวเลนต์) ส่วนสารประกอบคลอไรด์ของอโลหะมีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดต่ำเนื่องจากเป็นสารประกอบโคเวเลนต์ที่โมเลกุลยึดเหนี่ยวกันด้วยแรงแวนเดอร์วาลส์ สำหรับสารประกอบคลอไรด์ที่ละลายน้ำได้ พบว่าสารละลายคลอไรด์ของโลหะมีสมบัติเป็นกลาง (ยกเว้น   และ    ซึ่งเป็นกรด) ส่วนสารละลายคลอไรด์ของอโลหะทุกชนิดมีสมบัติเป็นกรด
               นักเรียนคิดว่าสมบัติของสารประกอบคลอไรด์เหมือนหรือแตกต่างจากสมบัติของสารประกอบออกไซด์อย่างไร ให้พิจารณาจากตาราง 3.2

ตาราง 3.2  สมบัติบางประการของสารประกอบออกไซด์ของธาตุในคาบที่ 2 และคาบที่ 3

สารประกอบออกไซด์ ของธาตุ คาบที่ 2 --------------------------- สมบัติ		BeO
จุดหลอมเหลว	>1700	2530	460	-56.6*	30	-218.4	-224
จุดเดือด	1200 ที่ 600 atm	ประมาณ 3900	ประมาณ 1860	-78.5**	47 (สลายตัว)	-183	-145
ความเป็นกรด-เบส ของสารละลาย	เบส	ไม่ ละลาย	ละลาย น้ำ เล็กน้อย	กรด	กรด	ละลาย น้ำ เล็กน้อย	กรด

                                            

สารประกอบออกไซด์ ของธาตุ คาบที่ 3 --------------------------- สมบัติ		MgO
จุดหลอมเหลว	1275 (ระเหิด)	2852	2072	1723	580-585*	-72.7	-20
จุดเดือด	ไม่มี ข้อมูล	3600	2980	2230	300** (ระเหิด)	-10	3.8 (สลายตัว)
ความเป็นกรด-เบส ของสารละลาย	เบส	เบส	ไม่ละลาย น้ำ	ไม่ละลาย น้ำ	กรด	กรด	กรด

*    ใช้ความดันทำให้หลอมเหลว
**   ระเหิดก่อนหลอมเหลวที่ความดัน 1 บรรยากาศ
***  ปรากฎอยู่ในรูปโมเลกุลของธาตุ

                 - จุดหลอมเหลว จุดเดือด และความเป็นกรด - เบส ของสารประกอบออกไซด์ของโลหะและอโลหะมีแนวโน้มเป็นอย่างไร

                จากตาราง 3.2  พบว่าออกไซด์ของโลหะมีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดสูง เนื่องจากอนุภาคของสารยึดเหนี่ยวกันด้วยพันธะไอออนิก สำหรับออกไซด์ของอโลหะมีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดต่ำ เพราะว่าอนุภาคยึดเหนี่ยวกันด้วยแรงแวนเดอร์วาลส์ (ยกเว้น  ซึ่งมีจุดหลอมเหลวและจุดเดือดสูงมากเนื่องจากมีโครงสร้างเป็นโครงผลึกร่างตาข่าย) เมื่อพิจารณาสมบัติความเป็นกรด - เบส ของสารละลาย พบว่าออกไซด์ของโลหะที่ละลายน้ำได้ให้สารละลายที่มีสมบัติเป็นเบส ส่วนออกไซด์ของอโลหะเมื่อละลายน้ำจะได้สารละลายมีสมบัติเป็นกรด
                  เมื่อพิจารณาจุดหลอมเหลว จุดเดือด และความเป็นกรด - เบสของสารประกอบคลอไรด์และออกไซด์ของธาตุในคาบที่ 2 และคาบที่ 3 แล้วควรสรุปได้ว่า จุดหลอมเหลวและจุดเดือดของสารประกอบทั้งสองกลุ่มมีแนวโน้มคล้ายกันสำหรับคลอไรด์และออกไซด์ของโลหะที่ละลายน้ำจะได้สารละลายมีสมบัติเป็นกลางและเบสตามลำดับ ส่วนคลอไรด์และออกไซด์ของอโลหะเมื่อละลายน้ำจะได้สารละลายที่มีสมบัติเป็นกรด
                  เมื่อได้ศึกษาสมบัติเกี่ยวกับจุดหลอมเหลว จุดเดือดและความเป็นกรด - เบสของสารประกอบของธาตุตามคาบแล้วนักเรียนคิดว่าธาตุและสารประกอบของธาตุในหมู่เดียวกันจะแสดงสมบัติอื่นๆ เช่น การละลาย การเกิดปฏิกิริยาเคมีเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร